Wat je moet weten over ontslag op staande voet en de gevolgen ervan

Wat betekent ontslag op staande voet?

Bij ontslag op staande voet stopt het arbeidscontract onmiddellijk. De werkgever hoeft hiervoor vooraf niet naar de rechter en hoeft ook niet eerst te onderzoeken of de werknemer eventueel op een andere functie binnen het bedrijf kan worden geplaatst. Wel moet de werkgever de werknemer met de beweerde feiten confronteren en hem de gelegenheid geven hierop te reageren voordat het ontslag definitief wordt. Indien bepaalde feiten nog niet vaststaan, mag de werkgever kort onderzoek doen, mits dit snel gebeurt.

Welke redenen zijn er voor ontslag op staande voet?

Een werkgever mag alleen ontslag op staande voet geven als er een dringende reden is. Dit betekent dat de werknemer iets heeft gedaan waardoor het voor de werkgever niet meer redelijk is om de arbeidsovereenkomst voort te zetten.

Veelvoorkomende redenen zijn:

• Diefstal of fraude: Bijvoorbeeld het stelen van goederen of geld van het bedrijf.
• Bedrog bij sollicitatie.
• Werk weigeren zonder geldige reden: Bijvoorbeeld als de werknemer zonder geldige reden niet komt opdagen of taken weigert.
• In ernstige mate niet bekwaam zijn: Als blijkt dat de werknemer niet over de noodzakelijke kennis of ervaring beschikt voor de functie.
• Dronken zijn op het werk of andere ernstige gedragingen: Zoals bedreiging, mishandeling, grove belediging of het in gevaar brengen van collega’s.

Deze lijst is niet uitputtend; in uitzonderlijke gevallen kan de rechter andere gedragingen ook als dringende reden accepteren, afhankelijk van de context en persoonlijke omstandigheden van de werknemer.

Hoe snel moet het ontslag worden gegeven?

Naast het hebben van een dringende reden, zijn er twee andere belangrijke voorwaarden aan ontslag op staande voet verbonden:

1. Onverwijld ontslag: De werkgever moet het ontslag onmiddellijk geven nadat hij van de dringende reden op de hoogte is. Een lange periode van afwachten of discussiëren kan het ontslag ongeldig maken.
2. Directe mededeling van de reden: De werkgever moet aan de werknemer direct en duidelijk vertellen waarom hij op staande voet wordt ontslagen. Dit is belangrijk om de werknemer niet te verrassen en hem de kans te geven te begrijpen wat er gebeurt.

Wat betekent “zonder goede reden” en “in ernstige mate niet bekwaam”?

Voor werkgevers is het soms lastig om te bepalen wanneer bijvoorbeeld werkweigering of onvoldoende bekwaamheid voldoende grond is voor ontslag op staande voet. Hierbij geldt:

Zonder goede reden betekent dat de werknemer geen geldige of verantwoorde reden heeft om het werk niet te doen. Wat precies een goede reden is, kan van geval tot geval verschillen.

In ernstige mate niet bekwaam betekent dat de werknemer zo gebrekkig presteert dat van de werkgever niet redelijkerwijs kan worden verlangd dat hij dit accepteert.

Omdat dit vaak lastig te beoordelen is, zal in zo’n situatie de rechter uiteindelijk beoordelen of het ontslag terecht is.

Heeft een werknemer recht op loon bij ontslag op staande voet?

Bij een geldig ontslag op staande voet hoeft de werkgever het loon niet meer door te betalen vanaf het moment van ontslag. Over het reeds gewerkte deel van de periode moet natuurlijk wel worden afgerekend. De werkgever moet direct en volledig de reden voor het ontslag schriftelijk meedelen aan de werknemer; deze reden kan later niet meer worden aangepast. Mocht de rechter achteraf oordelen dat het ontslag onterecht was, dan kan de werknemer alsnog recht hebben op loondoorbetaling.

Toch kan een rechter achteraf oordelen dat het ontslag onterecht was, waarna de werknemer alsnog recht kan hebben op loondoorbetaling.

Welke gevolgen heeft ontslag op staande voet voor de werknemer?

Een ontslag op staande voet heeft vaak grote gevolgen:

• Geen WW-uitkering: Doordat de werknemer verwijtbaar is ontslagen, vervalt het recht op een WW-uitkering.
• Mogelijk recht op bijstandsuitkering: Alleen als er echt financiële problemen zijn, kan de werknemer bijstand aanvragen. Hierbij wordt ook rekening gehouden met het inkomen en vermogen van het hele huishouden. Spaargeld of de overwaarde van een woning kan invloed hebben op de bijstandsverlening.
• Geen transitievergoeding: Omdat het ontslag aan ernstige verwijten verbonden is, hoeft de werkgever meestal geen transitievergoeding te betalen.

Wat kan een werknemer doen tegen ontslag op staande voet?

Als een werknemer het niet eens is met het ontslag, kan hij binnen twee maanden na het ontslag de kantonrechter verzoeken om het ontslag ongedaan te maken. Dit gaat vaak via een gerechtelijke procedure waarin de rechter beoordeelt of het ontslag terecht was. Bij een tijdelijk contract kan de situatie anders zijn dan bij een contract voor onbepaalde tijd.

Vaak gelden hoge eisen voor het bewijs van de dringende reden. Daardoor komt het regelmatig voor dat rechters oordelen dat een ontslag op staande voet onterecht is gegeven, vooral als het ontslag niet onverwijld werd gegeven of de werknemer niet direct de reden kreeg te horen.

Wat betekent dit voor werkgevers?

Voor werkgevers geldt dat ontslag op staande voet alleen een optie is in ernstige gevallen. Het is daarom cruciaal om:

• Goede documentatie en bewijs te verzamelen over het gedrag van de werknemer.
• Het ontslag zo snel mogelijk te geven.
• De reden van ontslag direct en duidelijk te communiceren.
• Te beseffen dat het ontslag altijd door de rechter kan worden getoetst.

Onzorgvuldig handelen kan leiden tot claims van de werknemer die hun baan onterecht verliezen.

Ontslag op staande voet is dus een uiterst middel, alleen toepasbaar bij ernstige misdragingen van de werknemer waarbij een werkgever niet meer kan of hoeft te wachten. Toch biedt de wet bescherming aan de werknemer door duidelijke regels te stellen over de voorwaarden en het tijdig informeren. Daarom is het altijd verstandig om in twijfelgevallen advies in te winnen en zorgvuldig te werk te gaan.

Heb je vragen over een specifieke ontslagsituatie of wil je zeker weten dat je de juiste stappen volgt? Neem contact met ons kantoor op, wij staan klaar om je te adviseren.